Eigen kracht bij depressie onderschat
di 09 okt 2012
Nederlanders hebben een veel te somber beeld over de snelheid waarmee depressieve klachten op eigen kracht kunnen worden overwonnen. Dit blijkt uit een grootschalige publieksenquête in opdracht van Fonds Psychische Gezondheid.
Slechts 6 procent van de Nederlanders denkt dat volledig herstel van een depressie op eigen kracht mogelijk is. 92 procent zegt dat (volledig of gedeeltelijk) herstel kan met professionele hulp. Nederlanders zijn geneigd de rol die professionele hulp bij depressies en somberheid kan spelen te overschatten.
Fonds Psychische Gezondheid liet onderzoeksbureau Motivaction een enquête uitvoeren naar de publieke opvattingen over depressies in het kader van World Mental Health Day op woensdag 10 oktober. Het thema is dit jaar: Depressie – een mondiale crisis. (Depression; A global crisis).
Duizend respondenten namen aan het Nederlandse onderzoek deel. De publieksenquête in opdracht van Fonds Psychische Gezondheid leverde een aantal nieuwe bevindingen op over hoe Nederlanders over depressie en somberheid denken: Voorbeelden van nieuwe bevindingen Nederlanders denken dat depressies drie keer zo vaak voorkomen dan in werkelijkheid het geval is.
68% van de bevolking is persoonlijk in aanraking geweest met depressie. Deze groep kent iemand met een depressie of is zelf depressief (geweest). 67% van de bevolking geeft aan dat depressies veel voorkomen, omdat onze maatschappij hoge eisen stelt aan mensen. Slechts 4% van de mensen die niet zelf depressief zijn (geweest), denken dat zij vrienden met een depressie zullen gaan mijden. Tegelijkertijd hebben 52% van de mensen met een depressie wel de ervaring dat ze door vrienden worden gemeden. 35% van de bevolking geeft aan dat zij door de berichtgeving in de media ernstig is gaan twijfelen of pillen tegen depressies werken. 4% van de bevolking vindt een depressie iets waar je je voor moet schamen.
Vijf misverstanden
De publieksenquête heeft vijf misverstanden in het Nederlandse denken over depressies aan het licht gebracht.
Herstel van depressie is alleen mogelijk met professionele hulp.
Mensen onderschatten de eigen kracht in het omgaan met depressieve klachten. We lijden aan een vorm van aangeleerde hulpeloosheid. Wie milde depressieve klachten heeft, lijdt aan een depressie. Mensen zien drie keer zo veel depressies om zich heen dan uit wetenschappelijk onderzoek blijkt. Dit komt doordat mensen milde vormen van depressieve klachten ook al als een stoornis zien.
Depressiviteit is onbespreekbaar.
Een grote meerderheid van de mensen zoekt hulp indien nodig, en slechts een kleine minderheid schaamt zich voor depressieve klachten. Toch denken we dat er nog steeds een taboe rust op depressies.
Depressies gaan niet over.
Veel Nederlanders denken dat wie eenmaal een depressie heeft, er niet meer van afkomt. Ze overschatten hoe lang depressies duren, maar ze onderschatten hoe groot het risico is dat een depressie na herstel nog terugkeert. Positief denken en leuke dingen doen lossen alle ernstige problemen op. Nederlanders vinden het moeilijk te bedenken hoe ingrijpend ernstige depressies zijn en onderschatten hoeveel consequenties de stoornis heeft
Dip of depressie?
Uit de publieksenquête blijkt dat Nederlanders te somber zijn over depressies maar tegelijkertijd depressies te licht opvatten. Deze tegenstelling komt voort uit het feit dat we in Nederland onvoldoende onderscheid maken tussen depressies en dipjes. Nederlanders beschrijven een groter bereik aan klachten als depressies dan wetenschappers doen. Dit brengt met zich mee dat depressies gewoner zijn geworden. Je hoeft je er bijvoorbeeld niet voor te schamen. En vanuit dit algemene beeld van depressie is het niet verwonderlijk dat Nederlanders soms niet begrijpen hoe ingrijpend een ernstige depressie is. Veel Nederlanders begrijpen dit intuïtief.
Uit de enquête blijkt dat 52 % van de mensen het eens is met de stelling dat mensen met een dip te gemakkelijk zeggen dat ze depressief zijn, en dat daardoor mensen met een depressie niet serieus genoeg worden genomen. Misverstand hierboven is hiermee verklaard. De onderschatting van de veerkracht van mensen komt uit dezelfde bron voort. Ons denken over lichtere klachten is gekleurd door de voorlichting over ernstige depressies. We hebben het idee overgenomen dat bij depressie sprake is van een medische ziekte waaraan je zelf niets kunt doen en waarvoor professionele hulp vereist is. Hierdoor onderschatten we ons vermogen depressieve klachten op eigen kracht te boven te komen. Dit kan een passieve houding aanmoedigen, waardoor mensen kansen op herstel laten liggen.
Wat vindt Fonds Psychische Gezondheid van deze misverstanden? De voorlichtingsinspanningen van Fonds Psychische Gezondheid en veel andere partijen in de geestelijke gezondheidszorg hebben vruchten afgeworpen. Een deel van de misverstanden rond depressies zijn de wereld uit. Het taboe is verdwenen en mensen zoeken hulp als dat nodig is. Dit is een enorme positieve verandering. Tegelijkertijd lijkt de voorlichting weer eigen problemen gecreëerd te hebben. Het vertrouwen van mensen om zelf problemen op te lossen is soms ondermijnd.
Voor de komende tijd is het nodig een evenwicht te vinden tussen hulp zoeken indien nodig, en waar mogelijk zelfredzaamheid en eigen initiatief versterken. Dit zal bovendien moeten gebeuren zonder onnodige of contraproductieve schuldgevoelens aan te wakkeren bij mensen die depressief zijn geworden.
Reacties uit het veld op de resultaten van de publieksenquête
Prof. dr. Giel Hutschemaekers, hoogleraar geestelijke gezondheidszorg aan de Radboud Universiteit Nijmegen: ‘De boodschap van dit onderzoek is dat mensen te snel schrikken van hun eigen somberheid. Ik zou willen zeggen: “Hou vertrouwen in jezelf, en geloof in je eigen kracht”. Over het algemeen geldt dat mensen zelf het beste weten wat goed voor hen is. Te vlug professionele hulp zoeken, schept vaak onnodige onzekerheid.’
Prof. dr. Aart Schene, hoogleraar psychiatrie aan het AMC in Amsterdam: ‘Nederlanders ontberen een reëel beeld van wat een depressie is. Zij definiëren depressie te breed. Ze zijn, mogelijk door die brede definitie, te optimistisch over de ernst, de emotionele impact, de maatschappelijke acceptatie, de behandelbaarheid en de totale ziektelast van depressie. Zij zijn daarentegen te pessimistisch over de duur van en het ziekteverzuim door depressie en over de mogelijkheden tot zelfhulp.’
Campagne Heel je Hoofd Het publieksonderzoek maakt deel uit van de campagne Heel je Hoofd. Het thema van de campagne in 2012 is ‘Dipje of depri? Weet jíj wat je moet doen?’ Velen worstelen met gevoelens van somberheid, lusteloosheid en verslagenheid, maar weten niet wat ze moeten doen. Fonds Psychische Gezondheid roept Nederland op om steun en hulp te zoeken. Blijf er niet mee rondlopen, er zijn oplossingen. Meer weten? Een uitgebreid onderzoeksrapport met veel meer cijfers en een uitgebreide toelichting is te vinden op: www.psychischegezondheid.nl/heeljehoofd Doe de test: Dip of depri? Weet jij wat je moet doen?
